Ból śródstopia to dolegliwość, która potrafi skutecznie utrudnić codzienne funkcjonowanie. Wśród najczęstszych przyczyn takiego dyskomfortu znajdują się metatarsalgia oraz nerwiak Mortona. Choć nazwy te mogą brzmieć skomplikowanie, oba schorzenia dotykają wielu osób, często prowadząc do znacznego pogorszenia jakości życia. W tym artykule wyjaśnimy, czym są te dolegliwości, jakie są ich objawy oraz co może je powodować.
Czym jest metatarsalgia?
Metatarsalgia to termin określający ból w przedniej części stopy, w okolicy głów kości śródstopia. Nazwa pochodzi od greckiego słowa „metatarsal” oznaczającego kości śródstopia. Nie jest to konkretna choroba, a raczej zespół objawów, który może wynikać z różnych przyczyn.
Metatarsalgia to stan zapalny przedniego odcinka stopy, charakteryzujący się bólem pod głowami kości śródstopia, często nasilającym się podczas chodzenia i stania.
Dolegliwość ta najczęściej objawia się jako ostry, piekący lub pulsujący ból zlokalizowany pod poduszeczkami stopy, bezpośrednio za palcami. Pacjenci często opisują to uczucie jako „chodzenie po kamieniu” lub wrażenie, że w bucie znajduje się niewielki przedmiot. Charakterystyczne jest również to, że ból zwykle nasila się podczas chodzenia lub stania, a zmniejsza w spoczynku.
Główne objawy metatarsalgii
Metatarsalgia może objawiać się na różne sposoby, jednak najczęstsze symptomy to:
- Ból w przedniej części stopy – ostry, piekący lub tępy, zlokalizowany pod głowami kości śródstopia
- Nasilenie bólu podczas obciążania stopy – podczas chodzenia, biegania, stania na palcach
- Uczucie mrowienia lub drętwienia palców – szczególnie trzeciego i czwartego
- Wrażenie „kamyka w bucie” – dyskomfort jakby pod stopą znajdował się mały przedmiot
- Zmniejszenie dolegliwości po zdjęciu obuwia i odpoczynku
Nerwiak Mortona – gdy nerw jest uciskany
Nerwiak Mortona (znany również jako neuralgia Mortona lub choroba Mortona) to schorzenie polegające na pogrubieniu tkanki wokół nerwu międzypalcowego, najczęściej między trzecim a czwartym palcem stopy. Mimo nazwy „nerwiak”, nie jest to nowotwór, lecz stan zapalny osłonki nerwowej, który rozwija się w wyniku długotrwałego ucisku lub podrażnienia.
Nerwiak Mortona to zgrubienie tkanki otaczającej nerw międzypalcowy, najczęściej występujące między trzecim a czwartym palcem stopy, powodujące charakterystyczny, promieniujący ból.
Schorzenie to zostało nazwane na cześć amerykańskiego chirurga Thomasa Mortona, który jako pierwszy opisał tę dolegliwość w 1876 roku. Często bywa mylone z tzw. stopą Mortona (palcem Mortona), która jest wadą anatomiczną polegającą na skróceniu pierwszej kości śródstopia.
Charakterystyczne objawy nerwiaka Mortona
Nerwiak Mortona posiada dość specyficzne objawy, które pozwalają odróżnić go od innych dolegliwości stopy:
- Nagły, przeszywający ból między palcami stopy, najczęściej trzecim i czwartym
- Uczucie mrowienia, drętwienia lub pieczenia promieniujące do palców
- Wrażenie „elektrycznego impulsu” przechodzącego przez przednią część stopy
- Ból nasilający się podczas chodzenia, szczególnie w ciasnym lub wysokim obuwiu
- Czasowe ustąpienie bólu po zdjęciu buta, masażu stopy lub odpoczynku
- Brak widocznych zmian zewnętrznych na stopie (bez obrzęku czy zaczerwienienia)
Przyczyny metatarsalgii
Metatarsalgia może być wywołana przez szereg czynników, które zwiększają nacisk na przednią część stopy. Do najczęstszych przyczyn należą:
- Intensywna aktywność fizyczna – szczególnie sporty wymagające biegania i skakania, które zwiększają obciążenie przedniej części stopy
- Niewłaściwe obuwie – zbyt ciasne buty, wysokie obcasy, twarde podeszwy bez odpowiedniej amortyzacji
- Deformacje stopy – płaskostopie, wysokie podbicie, palce młotkowate, halluksy
- Nadwaga i otyłość – zwiększające obciążenie całej stopy
- Zaawansowany wiek – związany z zanikiem naturalnej poduszki tłuszczowej pod stopą
- Choroby układowe – takie jak reumatoidalne zapalenie stawów czy dna moczanowa
Co powoduje nerwiak Mortona?
Nerwiak Mortona rozwija się na skutek długotrwałego ucisku lub podrażnienia nerwu międzypalcowego. Główne czynniki przyczyniające się do powstania tego schorzenia to:
- Noszenie nieodpowiedniego obuwia – zbyt wąskiego w części przedniej, na wysokim obcasie
- Wady anatomiczne stopy – płaskostopie, wysokie podbicie, nadmierna pronacja (skręcanie stopy do wewnątrz podczas chodzenia)
- Uprawianie sportów obciążających stopę – bieganie, tenis, wspinaczka
- Urazy stopy – skręcenia, złamania, które mogą uszkodzić nerw
- Powtarzające się mikrourazy – wynikające z codziennej aktywności przy niewłaściwej biomechanice stopy
Różnice i podobieństwa między metatarsalgią a nerwiakiem Mortona
Choć metatarsalgia i nerwiak Mortona mogą wywoływać podobne dolegliwości bólowe w przedniej części stopy, istnieją między nimi istotne różnice:
Lokalizacja bólu – w metatarsalgii ból jest bardziej rozproszony i obejmuje szerszy obszar pod głowami kości śródstopia, podczas gdy nerwiak Mortona powoduje ból zlokalizowany głównie między trzecim a czwartym palcem.
Charakter bólu – metatarsalgia objawia się najczęściej jako tępy, piekący ból, natomiast nerwiak Mortona wywołuje ostry, przeszywający ból, często opisywany jako „porażenie prądem”.
Objawy neurologiczne – nerwiak Mortona częściej powoduje drętwienie i mrowienie palców ze względu na ucisk nerwu.
Przyczyna – metatarsalgia jest stanem zapalnym związanym z przeciążeniem kości śródstopia, podczas gdy nerwiak Mortona dotyczy bezpośrednio nerwu międzypalcowego.
Warto zauważyć, że oba schorzenia mogą współwystępować, a długotrwała metatarsalgia może predysponować do rozwoju nerwiaka Mortona poprzez chroniczne podrażnienie nerwów w obrębie śródstopia.
Kiedy należy skonsultować się z lekarzem?
Ból w przedniej części stopy nie powinien być ignorowany, szczególnie jeśli:
- Utrzymuje się dłużej niż kilka dni pomimo odpoczynku i zmiany obuwia
- Jest na tyle silny, że utrudnia chodzenie lub wykonywanie codziennych czynności
- Towarzyszy mu obrzęk, zaczerwienienie lub inne zmiany wyglądu stopy
- Pojawia się uczucie drętwienia lub mrowienia promieniujące do palców
- Występuje nagły, ostry ból przypominający „przeszycie prądem”
Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie mogą znacząco zmniejszyć dolegliwości oraz zapobiec rozwojowi przewlekłych problemów ze stopami. Lekarz specjalista (ortopeda lub podolog) przeprowadzi szczegółowe badanie, które może obejmować testy kliniczne, badania obrazowe (RTG, USG) oraz ocenę biomechaniki chodu, aby ustalić dokładną przyczynę dolegliwości i zaproponować najskuteczniejsze metody leczenia.
