Dieta ubogoresztkowa to specjalny sposób odżywiania, który ma na celu zmniejszenie obciążenia przewodu pokarmowego poprzez ograniczenie spożycia błonnika i innych składników trudnych do strawienia. Jest często zalecana osobom z chorobami zapalnymi jelit, zespołem jelita drażliwego, w okresie zaostrzenia choroby Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Również pacjenci przygotowujący się do badań endoskopowych lub po operacjach w obrębie przewodu pokarmowego mogą skorzystać z tego typu diety. Poniżej przedstawiamy kompleksowy jadłospis na 7 dni wraz z przepisami, które nie tylko spełniają wymogi diety ubogoresztkowej, ale są również smaczne i łatwe w przygotowaniu.
Zasady diety ubogoresztkowej – co warto wiedzieć przed rozpoczęciem
Dieta ubogoresztkowa (zwana również dietą bezresztkową) opiera się na kilku kluczowych zasadach, które warto poznać przed przystąpieniem do jej stosowania:
- Ograniczenie błonnika – głównym założeniem jest minimalizacja spożycia błonnika pokarmowego, który stanowi „resztkę” zalegającą w jelitach
- Lekkostrawność – potrawy powinny być gotowane, duszone lub pieczone w folii, bez dodatku tłuszczu
- Regularne posiłki – zaleca się spożywanie 5-6 mniejszych posiłków w ciągu dnia
- Odpowiednie nawodnienie – minimum 1,5-2 litry płynów dziennie
- Unikanie produktów wzdymających – takich jak kapusta, cebula, fasola czy napoje gazowane
Uwaga: Dieta ubogoresztkowa nie powinna być stosowana długoterminowo bez nadzoru lekarza lub dietetyka, ponieważ ograniczenie błonnika może prowadzić do niedoborów składników odżywczych.
Produkty dozwolone i zabronione w diecie ubogoresztkowej
Właściwy dobór produktów jest kluczem do sukcesu w diecie ubogoresztkowej. Przed przystąpieniem do planowania jadłospisu, warto zapoznać się z listą produktów, które można spożywać oraz tych, których należy unikać:
Produkty dozwolone:
- Białe pieczywo, bułki pszenne (czerstwe lub lekko podsuszone)
- Drobne kasze (manna, ryż biały)
- Makarony z białej mąki
- Chude mięsa (kurczak, indyk, cielęcina)
- Ryby (mintaj, dorsz, sandacz)
- Jaja (na miękko, w koszulkach)
- Nabiał (jogurt naturalny, twaróg, ser żółty)
- Warzywa gotowane i przecierane (marchew, dynia, ziemniaki)
- Owoce bez skórki i pestek (dojrzałe banany, jabłka pieczone)
- Herbata czarna słaba, napary ziołowe (rumianek, mięta)
Produkty zabronione:
- Pieczywo razowe, graham, żytnie
- Kasze gruboziarniste (gryczana, pęczak)
- Warzywa strączkowe (fasola, groch, soczewica)
- Surowe warzywa i owoce z pestkami
- Tłuste mięsa i wędliny
- Produkty wędzone, marynowane, konserwowe
- Ostre przyprawy, czosnek, cebula
- Alkohol, mocna kawa, napoje gazowane
- Orzechy, nasiona, grzyby
Jadłospis diety ubogoresztkowej na 7 dni
Poniższy jadłospis na tydzień został starannie opracowany, aby zapewnić różnorodność smaków przy jednoczesnym przestrzeganiu zasad diety ubogoresztkowej. Możesz go dostosować do swoich potrzeb i preferencji smakowych, pamiętając o podstawowych zasadach.
Dzień 1
Śniadanie:
Owsianka na wodzie z dojrzałym bananem
Drugie śniadanie:
Jogurt naturalny z miodem
Obiad:
Zupa krem z dyni z grzankami
Podwieczorek:
Galaretka owocowa
Kolacja:
Omlet z białym serem
Dzień 2
Śniadanie:
Tosty z białego pieczywa z pastą z gotowanego kurczaka
Drugie śniadanie:
Koktajl z jogurtu i banana
Obiad:
Pulpety drobiowe w delikatnym sosie pomidorowym z ryżem
Podwieczorek:
Budyń waniliowy
Kolacja:
Risotto z gotowaną marchewką
Dzień 3
Śniadanie:
Jajecznica na parze z białym pieczywem
Drugie śniadanie:
Mus jabłkowy
Obiad:
Gotowany filet z dorsza z puree ziemniaczanym i gotowaną marchewką
Podwieczorek:
Kisiel owocowy
Kolacja:
Makaron z delikatnym sosem serowym
Dzień 4
Śniadanie:
Płatki ryżowe na mleku
Drugie śniadanie:
Twarożek z miodem
Obiad:
Zupa krem z marchewki z grzankami
Podwieczorek:
Pieczone jabłko z cynamonem
Kolacja:
Naleśniki z serem
Dzień 5
Śniadanie:
Biały chleb z masłem i miodem
Drugie śniadanie:
Jogurt naturalny z musem bananowym
Obiad:
Gotowany kurczak z ryżem i gotowaną dynią
Podwieczorek:
Galaretka owocowa
Kolacja:
Kremowa zupa ziemniaczana
Dzień 6
Śniadanie:
Jajko na miękko z białym pieczywem
Drugie śniadanie:
Koktajl z jogurtu i dojrzałego banana
Obiad:
Delikatne kotleciki z indyka z puree ziemniaczanym i gotowaną marchewką
Podwieczorek:
Budyń waniliowy
Kolacja:
Kasza manna na mleku z musem jabłkowym
Dzień 7
Śniadanie:
Biały chleb z pastą z gotowanego indyka
Drugie śniadanie:
Kisiel owocowy
Obiad:
Makaron z delikatnym sosem pomidorowym
Podwieczorek:
Jogurt naturalny z miodem
Kolacja:
Ryż z jabłkiem i cynamonem
Przepisy na potrawy ubogoresztkowe
Przygotowanie smacznych i urozmaiconych potraw w diecie ubogoresztkowej może być wyzwaniem. Poniższe przepisy pomogą Ci stworzyć posiłki, które nie tylko będą przyjazne dla Twojego układu pokarmowego, ale również zadowolą podniebienie.
Krem z dyni – łagodna zupa na obiad
Delikatna zupa krem z dyni to doskonały wybór dla osób na diecie ubogoresztkowej. Jest lekkostrawna, nie zawiera włókien, a jednocześnie dostarcza cennych składników odżywczych.
Składniki na krem z dyni:
- 500 g dyni (obranej i pozbawionej pestek)
- 1 mała marchewka
- 1 mały ziemniak
- 1 łyżka masła
- 1 litr bulionu drobiowego (domowego, przecedzonego)
- 100 ml śmietanki 12%
- Sól, biały pieprz do smaku
- Opcjonalnie: grzanki z białego pieczywa
Przygotowanie kremu z dyni:
- Dynię, marchewkę i ziemniaka obierz i pokrój w kostkę.
- W garnku rozpuść masło, dodaj warzywa i delikatnie przesmaż przez 2-3 minuty.
- Zalej bulionem i gotuj pod przykryciem około 20 minut, aż warzywa będą miękkie.
- Zblenduj zupę na gładki krem.
- Dodaj śmietankę, dopraw solą i białym pieprzem.
- Podawaj z grzankami z białego pieczywa.
Wskazówka: Aby zupa była jeszcze łatwiejsza do strawienia, możesz ją dodatkowo przecedzić przez sito, eliminując wszelkie pozostałości włókien.
Wartości odżywcze (na porcję):
- Kalorie: 180 kcal
- Białko: 4g
- Tłuszcze: 8g
- Węglowodany: 25g
- Błonnik: 2g
Delikatne pulpety drobiowe w sosie pomidorowym
Pulpety drobiowe to doskonałe źródło białka, które w połączeniu z delikatnym sosem pomidorowym tworzą sycące i smaczne danie obiadowe zgodne z zasadami diety ubogoresztkowej.
Składniki na pulpety drobiowe:
- 500 g mielonego filetu z kurczaka
- 1 czerstwa bułka pszenna
- 100 ml mleka
- 1 jajko
- 2 łyżki kaszy manny
- Sól, biały pieprz do smaku
Składniki na sos pomidorowy:
- 400 g passaty pomidorowej (lub przecedzonych pomidorów z puszki)
- 1 łyżka masła
- 1 łyżka mąki pszennej
- 200 ml bulionu drobiowego
- 1 łyżeczka cukru
- Sól do smaku
Przygotowanie pulpetów drobiowych:
- Bułkę namocz w mleku, następnie odciśnij i rozdrobnij.
- Mięso wymieszaj z namoczoną bułką, jajkiem i kaszą manną. Dopraw solą i białym pieprzem.
- Uformuj małe pulpeciki (wielkości orzecha włoskiego).
- Gotuj pulpety w lekko osolonej wodzie przez około 8-10 minut, aż wypłyną na powierzchnię.
- W międzyczasie przygotuj sos: rozpuść masło w rondelku, dodaj mąkę i zasmaż na jasny roux.
- Dodaj bulion, mieszając energicznie, aby nie powstały grudki.
- Dodaj passatę pomidorową, cukier i sól. Gotuj na małym ogniu około 10 minut.
- Odcedzone pulpety dodaj do sosu, delikatnie wymieszaj i podgrzej całość.
- Podawaj z białym ryżem lub puree ziemniaczanym.
Wskazówka: Jeśli obawiasz się, że passata pomidorowa może być zbyt ciężkostrawna, możesz ją dodatkowo przecedzić przez sito lub zastąpić domowym przecierem z obranych ze skórki pomidorów.
Wartości odżywcze (na porcję):
- Kalorie: 320 kcal
- Białko: 28g
- Tłuszcze: 14g
- Węglowodany: 20g
- Błonnik: 1g
Kremowe risotto z marchewką
Risotto to danie, które w wersji ubogoresztkowej może stanowić doskonałą kolację – jest delikatne, kremowe i łatwe do strawienia.
Składniki na risotto z marchewką:
- 200 g ryżu do risotto (arborio lub carnaroli)
- 2 średnie marchewki
- 1 łyżka masła
- 1 łyżka oliwy z oliwek
- 700 ml bulionu drobiowego (przecedzonego)
- 50 g tartego parmezanu
- Sól do smaku
Przygotowanie risotto z marchewką:
- Marchewki obierz i zetrzyj na tarce o drobnych oczkach lub bardzo drobno posiekaj.
- W szerokim garnku rozgrzej masło z oliwą, dodaj marchewkę i delikatnie smaż przez 2-3 minuty.
- Dodaj ryż i smaż, mieszając, przez 1-2 minuty, aż ziarenka staną się szkliste.
- Stopniowo dodawaj gorący bulion, po około 100 ml, cały czas mieszając. Kolejną porcję dodawaj, gdy poprzednia zostanie wchłonięta.
- Gotuj risotto około 18-20 minut, aż ryż będzie al dente.
- Zdejmij z ognia, dodaj parmezan, wymieszaj i przykryj na 2 minuty.
- Dopraw solą do smaku i podawaj.
Wskazówka: Jeśli marchewka jest dla Ciebie zbyt ciężkostrawna, możesz ją wcześniej ugotować do miękkości i zblendować, a następnie dodać do risotto w formie puree.
Wartości odżywcze (na porcję):
- Kalorie: 380 kcal
- Białko: 10g
- Tłuszcze: 12g
- Węglowodany: 58g
- Błonnik: 2g
Delikatny budyń waniliowy
Budyń waniliowy to doskonały deser dla osób na diecie ubogoresztkowej – jest lekki, łatwy do strawienia i stanowi dobre źródło wapnia.
Składniki na budyń waniliowy:
- 500 ml mleka 2%
- 3 łyżki cukru
- 2 łyżki mąki ziemniaczanej
- 1 łyżka mąki pszennej
- 2 żółtka
- 1 laska wanilii lub 1 łyżeczka ekstraktu waniliowego
Przygotowanie budyniu waniliowego:
- 400 ml mleka zagotuj z cukrem i wanilią (jeśli używasz laski, przekrój ją wzdłuż i wydrąż ziarenka).
- Pozostałe 100 ml mleka wymieszaj z mąką ziemniaczaną, pszenną i żółtkami na gładką masę.
- Do gotującego się mleka powoli wlej mieszankę z żółtkami, cały czas energicznie mieszając.
- Gotuj na małym ogniu, mieszając, aż budyń zgęstnieje (około 2-3 minuty).
- Gorący budyń przelej do miseczek i odstaw do ostygnięcia.
- Podawaj schłodzony, opcjonalnie z musem z dojrzałego banana.
Wskazówka: Jeśli masz problemy z trawieniem mleka krowiego, możesz przygotować budyń na bazie mleka ryżowego lub migdałowego.
Wartości odżywcze (na porcję):
- Kalorie: 170 kcal
- Białko: 6g
- Tłuszcze: 5g
- Węglowodany: 25g
- Błonnik: 0g
Porady dotyczące przygotowywania potraw w diecie ubogoresztkowej
Odpowiednie techniki kulinarne są kluczem do sukcesu w diecie ubogoresztkowej. Przygotowanie potraw wymaga przestrzegania kilku zasad, które pomogą uczynić posiłki łatwiej strawnymi:
Techniki kulinarne przyjazne dla jelit
- Gotowanie – najlepiej w małej ilości wody lub na parze
- Duszenie – bez wcześniejszego obsmażania
- Pieczenie w folii – bez dodatku tłuszczu
- Gotowanie w wodzie – warzywa i owoce przed spożyciem
- Blendowanie – aby zmniejszyć ilość włókien w potrawach
Wskazówka: Warto zaopatrzyć się w blender kielichowy wysokiej jakości, który pozwoli dokładnie rozdrobnić składniki, eliminując większość włókien.
Jak dostosować tradycyjne przepisy do diety ubogoresztkowej
Możesz cieszyć się ulubionymi daniami, wprowadzając kilka modyfikacji:
- Zastąp pieczywo razowe białym, najlepiej czerstwym lub lekko podpieczonym
- Zamiast surowych warzyw używaj warzyw gotowanych i przecieranych
- Obieraj owoce i warzywa ze skórki przed spożyciem
- Usuwaj pestki i nasiona z owoców i warzyw
- Zastąp tłuste mięsa chudymi odpowiednikami
- Przecedzaj sosy i zupy przez sito, aby usunąć włókna
- Zamiast smażenia wybieraj gotowanie, duszenie lub pieczenie w folii
Pamiętaj: Dieta ubogoresztkowa jest zwykle stosowana tymczasowo. Po ustąpieniu dolegliwości warto stopniowo wprowadzać produkty bogate w błonnik, aby zapewnić organizmowi wszystkie niezbędne składniki odżywcze.
Przechowywanie i odgrzewanie potraw ubogoresztkowych
Prawidłowe przechowywanie i odgrzewanie potraw jest szczególnie ważne w diecie ubogoresztkowej:
- Przechowuj potrawy w szczelnie zamkniętych pojemnikach w lodówce (maksymalnie 2-3 dni)
- Odgrzewaj potrawy dokładnie, aby uniknąć ryzyka zatrucia pokarmowego
- Unikaj wielokrotnego odgrzewania potraw
- Jeśli zamrażasz potrawy, opisz je datą przygotowania
- Odgrzewaj potrawy powoli, na małym ogniu lub w kuchence mikrofalowej z przykryciem
Najlepsze praktyki: Przygotowuj mniejsze porcje, które zjesz w ciągu 1-2 dni, aby uniknąć konieczności długiego przechowywania i wielokrotnego odgrzewania.